فیزیوتراپی و توانبخشی در طب فیزیکی

فیزیوتراپی یکی از شاخه های طب فیزیکی است که هدف آن کمک به بیماران جهت بهبودی، حفظ و بهبود توانایی های فیزیکی است. متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی با بیمارانی در تعامل هستند که به علت بالا رفتن سن، عوامل محیطی، آسیب دیدگی یا ابتلا به بیماری دچار مشکلات حرکتی شده اند. فیزیوتراپی همچنین با ابزارها و روش های فیزیکی به تسکین هر گونه دردی، بیماری یا آسیب می پردازند.

فیزیوتراپی چیست؟

فیزیوتراپی یکی از خدماتی است که توسط درمانگران و پزشکان ارائه می شود که فواید بسیاری دارد و هدف از آن بازیابی، حفظ و بهبود توانایی حرکتی بدن و کارایی فیزیکی آن است. کارایی بدن و حرکت پذیری آن ممکن است بر اثر بالا رفتن سن، ابتلا به بیماری، بروز آسیب دیدگی و حتی عوامل محیطی تغییر کند. فیزیوتراپیست ها و همکارانشان از ابزاری های فیزیوتراپی بسیار متعددی برای بهبود توانایی حرکتی بیماران استفاده می کنند. متخصص طب فیزیکی یک برنامه ی فیزیوتراپی اختصاصی با توجه به شرایط بیمار تدوین می کند. هدف از این برنامه ی درمانی انجام مداخلات درمانی، پیشگیری از مشکلات آتی، بهبودی و توانبخشی بیمار است. فیزیوتراپی در هر حوزه ای، چه حوزه ی کودکان، سالمندان، ارتوپدی یا عصبی، تنها یک هدف دارد و آن هدف بهبود کیفیت زندگی بیمار است.

به چه کسی فیزیوتراپ می گویند؟

فیزیوتراپی یک روش درمانی مکمل یا جایگزین نیست. فیزیوتراپی یک از شاخه های علم پزشکی بالینی است. فیزیوتراپیست ها در دوره های آموزشی خود دربارهی موضوعات پزشکی از جمله آناتومی بدن، علوم اعصاب و فیزیولوژی آموزش میبینند تا دانش لازم برای پیشگیری، تشخیص، درمان و توانبخشی مشکلات فیزیکی را به دست بیاورند. متخخص طب فیزیکی در بیمارستان ها، کلینیک های عمومی و کلینیک های تخصصی فعالیت می کنند. یک متخصص فیزیوتراپ ماهر و با تجربه در تشخیص و درمان بیماریهای قلبی عروقی، اسکلتی عضلانی و عصبی عضلانی تخصص دارد و تمرکز او بر درمان مشکلات و بیماری هایی است که توانایی فزیکی و حرکتی بیمار را مختل کرده اند.

حیطه ی کار فیزیوتراپی چیست؟

وظیفه ی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی بهبود کیفیت زندگی و توانایی حرکتی بیمار با به کارگیری تکنیک های پیشگیری، مداخله ی درمانی، بهبود سلامتی، توانبخشی و بازتوانی است. توانبخشی به معنای ایجاد توانایی در بیمار برای انجام کار یا حرکت خاص می باشد. بازتوانی به معنای ایجاد توانایی می باشد که بیمار در گذشته داشته است اما در این زمان دیگر این توانایی را ندارد. در واقع بازتوانی به معنای بازیابی توانایی های سابق بیمار است. بهبود سلامت، فرایندی است که طی آن فیزیوتراپیست به بیماران این امکان را می دهد که بر سلامتی خود کنترل بیشتری داشته باشند و آنرا بهبود دهند.

فیزیوتراپیست چه کارهایی را انجام می دهد؟

فیزیوتراپیست ها از مهارت های خود برای درمان و بازتوانی طیف وسیعی از مشکلات و آسیب های بدن استفاده می کنند. این بیماریها و مشکلات می تواند سیستم های مختلف بدن را درگیر کند:

سیستم عصبی-عضلانی: شامل اتصالات عصبی و سیستم انتقال پیام عصبی عضلانی، پیام های حسی منتقل شده از عضله به عصب و پیام های حرکتی منتقل شده از عصب به عضله می باشد.

سیستم اسکلتی-عضلانی: شامل استخوان ها، عضلات، غضروف ها، تاندون ها، رباط های مفاصل و دیگر بافت ها همبند می شوند.

سیستم قلبی-عروقی: شامل قلب و سیستم گردش خون می شود.

سیستم تنفسی: شامل ارگان های درگیر در تنفس مانند ریه ها، برونش های نایژه، نای، گلو و بینی می شود. بیماری ها و مشکلاتی که با کمک فیزیوتراپی درمان می شوند

پنج زمینه ی کاری اصلی فیزیوتراپی

• فیزیوتراپی ارتوپدی

فیزیوتراپی ارتوپدی به درمان بیماری ها و آسیب های اسکلتی-عضلانی میپردازد. این شاخه از فیزیوتراپی همچنین شامل توانبخشی و بهبودی بعد از جراحیهای ارتوپدی نیز می شود.

در این حالت، فیزیوتراپیست در موارد زیر تخصص دارد:

• جراحی ارتوپدی

روی مفاصل آسیب های ورزشی انحراف ستون فقرات آرتروز گردن و زانو بیماری ها و آسیب هایی که عضلات، استخوان ها، تاندون ها یا رباط ها را درگیر کرده است.

• قطع عضو

• فیزیوتراپیست متخصص سالمندان

در این حالت تمرکز فیزیوتراپی بر بیماران مسن تر است. فیزیوتراپیست متخصص سالمندان در درمان موارد زیر مهارت دارد:

1. آرتروز
2. پوکی استخوان
3. سرطان
4. بیماری آلزایمر
5. جراحی تعویض مفصل لگن

سایر جراحی های تعویض مفصل مشکل در تعادل بدن هدف اصلی فیزیوتراپ این است که بیمار مجدد زندگی فعالی داشته باشد، درد بیمار کنترل شود و میزان سلامت و چابکی فیزیکی بیمار به حداکثر برسد.

• فیزیوتراپی نورولوژیک (سیستم عصبی)

فیزوتراپیست نورولوژیک در درمان بیمارانی تخصص دارد که به اختلالات سیستم عصبی دچار هستند، از جمله مواردی که در ادامه بیان شده است:

1. بیماری آلزایمر فلج مغزی
2. فلج
3. بیماری پارکینسون
4. مشکل در حفظ تعادل بدن
5. آسیبهای طناب نخاعی
6. سکته ی مغزی
7. اختلالات بینایی
8. مشکل در راه رفتن
9. بیماری ام اس

• فیزیوتراپی به منظور توانبخشی قلبی-عروقی و ریوی

فیزیوتراپست به درمان بیمارانی می پردازد که به اختلالات و بیماری های قلبی و سیستم گردش خون یا ریوی مبتلا هستند. تمرکز درمان بر بهبود استقامت بیمار و استقلال فیزیکی است. بیمارانی که به مشکلات ریوی مانند فیبروز کیستیک مبتلا هستند، مکن است به تکنیک های درمان دستی نیاز داشته باشند تا آب تجمع یافته در ریهی آنها خارج شود.

متخصصین فیزیوتراپی که در این زمینه کار می کنند معمولا به درمانهای زیر میپردازند:

1. بهبودی بیماران بعد از حمله ی قلبی
2. بهبودی بیماران بعد از جراحی بای پس
3. درمان بیماران مبتلا به انسداد مزمن ریوی
4. درمان بیماران مبتلا به فیبروز ریوی
5. فیزیوتراپی کودکان

• متخصص فیزیوتراپی متخصص کودکان

انواع مشکلات و بیماری های مربوط به کودکان را درمان می کند همچنین در تشخیص زودهنگام اختلالات و بیماری های کودکان مهارت دارد.

برخی از بیماری های مرتبط با این زمینه عبارتند از:

اسپینا بیفیدا فلج مغزی تورتیکولی روش های درمانی که در فیزیوتراپی انجام می شود. ازآنجایی که فیزیوتراپی یکی از شاخه های پزشکی با وسعت بسیار بالا است، ابزارهای درمانی که در فیزیوتراپی به کار میروند بسیار زیاد بوده و در چندین دسته ی مختلف جای می گیرند.

روش های درمانی در طب فیزیکی و توانبخشی

بسته به نوع بیماری یا مشکلی که بیمار به آن دچار شده است، ممکن است متخصص طب فیزیکی و توانبخشی از یک یا تعداد بیشتری از روش های درمانی زیر استفاده کند:

• دستگاه TENS تحریک الکتریکی عضلات
• TMS پدهای گرمایشی مادون قرمز تکارتراپی
• درمان های دستی CPM
• ورزش
• کمپرس سرد
• ماساژدرمانی

هر نوع از درمان های فیزیوتراپی و یا ابزارهای درمانی به کار رفته می توانند کمک زیادی به بیماران کنند تا به آسیب یا بیماری خود غلبه کرده، توان فیزیکی خود را بازیابند و مجددا دامنه حرکتی قبل را داشته باشند.