علائم و انواع درمان بیماری فلج مغزی یا بیماری سی پی (CP)

فلج مغزی شامل گروهی از اختلالات است که توانایی حرکت و وضعیت بدن را تحت تأثیر قرار می دهد. این عارضه با آسیب مغزی یا وجود اختلال در رشد مغز در ارتباط است. فلج مغزی (بیماری CP) یکی از شایع ترین دلایل بروز ناتوانی طولانی مدت در کودکان و بزرگسالان می باشد. فلج مغزی موجب بروز حرکات غیرارادی در فرد می شود که فرد قادر به کنترل حرکات خود نیست و سفت شدن عضلات می تواند بخش هایی از بدن یا تمام بدن را تحت تأثیر قرار دهد. دامنه ی این مشکل می تواند خفیف تا شدید باشد. در این عارضه ممکن است اختلالاتی نظیر ناتوانی ذهنی، صرع و یا اختلالات بینایی و شنوایی اتفاق بیافتد.

در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی دکتر فرخانی روش های درمانی مختلفی وجود دارد که می توانند به فرزندتان کمک کند تا به حداکثر میزان رشد بالقوه ی خود دست پیدا کند. به محض تشخیص فلج مغزی فرزندتان می تواند جهت رفع اختلال حرکتی و دیگر مشکلاتی نظیر اختلال در یادگیری، گفتار، شنوایی و اختلال در رشد اجتماعی و احساسی که برای رفع آنها به کمک نیاز دارد درمان را آغاز کند. اگرچه نمی توان عارضه ی فلج مغزی را درمان کرد اما متخصصین ما می توانند کارهایی را انجام دهند که کودک تان به وسیله ی آنها بتواند با علائم بیماری کنار بیاید، از بروز مشکلات جلوگیری کند و بیشتر توانایی های کودک تان را ارزیابی کنند. آنها به فرزندتان کمک می کنند تا مهارت ها و توانایی های خاصی را کسب کنند و هدف کلی درمان این است که به فرزندتان کمک شود تا وی بتواند به حداکثر توانایی جسمانی، ذهنی و اجتماعی دست یابد.

دلایل بروز فلج مغزی

آسیب دیدگی کورتکس یا قشر حرکتی

کورتکس یا قشر حرکتی، در قشر مغز که بزرگترین بخش مغز است قرار دارد. قشر حرکتی از چندین بخش تشکیل شده است که این بخش ها مسئول ارسال پیام یا سیگنال به سایر قسمت های مغز هستند تا کنترل حرکت صورت گیرد. فلج مغزی مهم ترین جنبه و نمود خود بر قشر حرکتی را روی تنظیم حرکت ارادی می گذارد. وارد شدن آسیب به این ناحیه ی مغز کنترل حرکت ارادی عضلات را دشوار و کند تر یا آن را اسپاستیک (انقباضی) می کند.

آسیب دیدگی راه های هرمی مغز

راه های هرمی مغز راه های ارتباطی میان قشر مغز و عصب های نخاع است اگر راه های هرمی آسیب ببینند قشر مغز نمی تواند پیام های درستی را به نخاع ارسال کند. نخاع نیمی از سیستم عصبی مرکزی را تشکیل می دهد و بقیه ی آن را مغز و ساقه ی مغز تشکیل می دهد. این بخش از مغز برای کارکرد حسی بدن ازجمله حس بینایی، لامسه و حرکت ضروری می باشد.

عوامل خطر فلج مغزی در طی دوران بارداری

عوامل خطری که می توانند منجر به بروز فلج مغزی شوند عبارتند از:

• عفونت های باکتریایی و ویروسی
• لخته شدن خون مادر
• سرخک آلمانی روبلا یا سرخجه
• خونریزی مادر در هفته های بعدی بارداری
• قرار گرفتن در معرض مواد سمی (مسمومیت با جیوه به دنبال مصرف ماهی خام، گوشت خام یا نیمه پخت، مسمومیت در اثر قرار گرفتن در معرض مدفوع گربه)
• ابتلای مادر به اختلالات تیروئید
• ناسازگاری خون مادر و جنین
• بروز تشنج در مادر

علل ابتلا به فلج مغزی در هنگام زایمان

عوامل خطری که در طی وضع حمل و زایمان می توانند موجب ابتلا به فلج مغزی یا سی پی شوند عبارتند از:

• کاهش میزان اکسیژن در مغز نوزاد
• زایمان بریچ (خارج شدن نوزاد از رحم با پا یا باسن)
• زایمان زودرس
• تولد نوزاد قبل از شروع هفته ی 37 بارداری
• کم بودن وزن در هنگام تولد (کمتر از 5 پوند یا 5/2)
• ناتوانی جفت در رساندن اکسیژن و مواد مغذی به جنین
• استفاده از ابزار کمکی فورسپس یا وکیوم برای زایمان

علل بروز فلج مغزی پس از تولد

عوامل خطری که پس از تولد می توانند موجب بروز فلج مغزی شوند عبارتند از:

1. یرقان شدید عفونت ها
2. بروز مشکلات عروقی کمی پس از تولد
3. کمبود اکسیژن (خفگی)
4. ضربه خوردن سر

انواع فلج مغزی

فلج مغزی کودکان یکی از رایج ترین ناهنجاری های مادرزادی در بین آنان می باشد (به هنگام تولد یا قبل از تولد روی می دهد) .

سه نوع فلج مغزی عبارتند از:

1. فلج مغزی اسپاسمی، رایج ترین نوع فلج مغزی است که موجب خشکی عضلات و اختلال در حرکت می شود.
2. فلج مغزی آتتوئید، منجر به بروز حرکات غیرارادی و غیرقابل کنترل در صورت، نیم تنه و دست و پا می شود.
3. فلج مغزی اتاکسیک، موجب ایجاد اختلال در ادراک عمق و تعادل می شود.

علائم انواع مختلف فلج مغزی فلج مغزی آتتوئید

علائم رایج همراه با فلج مغزی آتتوئید عبارتند از:

• خشکی و عدم انعطاف پذیری بدن
• خواب رفتگی دست و پا
• بروز اختلال در حالت و وضعیت بدن
• دشواری در غذا خوردن
• فلج مغزی
• اتاکسیک

علائم متداول فلج مغزی اتاکسیک عبارتند از:

• اختلال در گفتار
• اختلالات در ادراک
• عمق لرزش و رعشه
• باز شدن بیش ازحد پاها به هنگام راه رفتن

محل های بروز اختلالات حرکتی

تشخیص نوع فلج مغزی بر اساس محل دارای اختلال حرکتی نسبت به طبقه بندی بر اساس آسیب مغزی قابل درک تر است. با این وجود مکان های دارای اختلالات حرکتی، با محل آسیب دیدگی مغزی مرتبط می باشند. وارد شدن آسیب به سمت راست قشر حرکتی یا کورتکس موجب بروز مشکلاتی در عملکرد حرکتی سمت چپ بدن می شود مشکلی که محل وقوع اختلال حرکتی را نشان می دهد.

منوپلژی (فلج یک عضو): تنها یک عضو حرکتی را تحت تأثیر قرار می دهد؛ و معمولاً در بازو یا پا اتفاق می افتد. این نوع از مشکلات حرکتی بسیار نادر هستند.

دی پلژی (فلج متقارن ): دو عضو بدن، معمولاً پاها را تحت تأثیر قرار می دهد. در بیشتر مواقع، افراد مبتلا به فلج دی پلژی همچنین مشکلات حرکتی خفیفی را در قسمت بالای بدن تجربه می کنند.

همی پلژی(فلج شدن یک طرف بدن): این نوع فلج یک طرف از بدن را تحت تأثیر می گذارد. معمولاً بازو بیشتر از سایر دیگر اعضا درگیر می شود و با مشاهده ی دشواری در خم و راست شدن آرنج و مچ دست، همی پلژی تشخیص داده می شود.

تری پلژی: سه عضو را تحت تأثیر قرار می دهد.

فلج کوادری پلژی (فلج دو دست و دو پا ): این نوع فلج هر دو دست و پا را درگیر می کند اما وضعیت پاها بدتر از بازوها است. همچنین ممکن است تواناییکنترل ماهیچه های صورت محدود شود.

دابل همی پلژی(فلج مغزی دوطرفه): این نوع فلج همانند فلج کوادری پلژی (فلج دو دست و دو پا) هر دو دست و پا را تحت تأثیر قرار می دهد، اما بازوها بیشتر از پاها تحت تأثیر قرار می گیرند.

تشخیص بیماری فلج مغزی

پزشک معالج فرزندتان معاینه ی جسمانی را انجام خواهد داد و سؤالاتی در رابطه با پیشینه ی پزشکی کودک تان از شما خواهد پرسید. او در رابطه با هرگونه مشکلی که ممکن است شما متوجه آن شده باشید خواهد پرسید. همچنین ممکن است وی درباره ی رشد کودک تان سؤالاتی داشته باشد.

همچنین ممکن است آزمایش هایی نظیر سیتیاسکن یا ام آر ای از سر کودک تان گرفته شود. یا ممکن است پزشک عکس اولتراسوند گرفته شده از مغز را نگاه کند. این آزمایش ها گاهی به پزشک در یافتن عوامل بروز فلج مغزی کمک می کنند.

نقش والدین در تشخیص زودهنگام

اگر کودک شما مبتلابه فلج مغزی شدید باشد، پزشک ممکن است در چند هفته ی ابتدایی زندگی کودک قادر به تشخیص این مشکل باشد؛ اما والدین غالباً پیش از همه متوجه می شوند؛ کودکان فلج مغزیتوانایی و مهارت های رایج و معمولی که کودکان دیگر در همین رده ی سنی دارا هستند را ندارند. این تأخیر رشد می تواند از نشانه های اولیه ی ابتلا به فلج مغزی باشد.

روش های درمان فلج مغزی

داروها

داروهایی که جهت کاهش حالت تشنج و حرکات غیرطبیعی استفاده می شوند شامل موارد زیر می باشند:

• داروهای دوپامینرژیک
• شل کننده های عضلانی
• بنزودیازپین ها
• سم بوتولینوم نوع A

داروهایی که در کاهش حملات فلج مغزی استفاده می شوند شامل موارد زیر می باشند:

• داروی ضد تشنج
• بنزودیازپین
• رژیم غذایی
• کتوژنیک
• توانبخشی

برنامه ی جامع توانبخشی فلج مغزی

سی پی ممکن است شامل فیزیوتراپی، استفاده از وسایل و تجهیزات خاص و درمان اسپاسیتی (انقباض) باشد.

این برنامه غالباً با نظارت متخصص طب توانبخشی انجام می شود.

درمان سی پی با فیزیوتراپی شامل انجام حرکات کششی، تمرینات بدنی و فعالیت های دیگری است که قدرت، انعطاف پذیری و کنترل ماهیچه ها را بهبود می بخشد.

هدف از این روش درمانی، افزایش عملکرد و کاهش بروز انقباضات عضلانی ناتوان کننده است.

در این روش تمرکز بر روی بهبود مهارت های خاصی نظیر بالا نگهداشتن سر، نشستن بدون نیاز به حمایت و راه رفتن می باشد.

ممکن است جهت کمک به دستیابی به اهداف از بریس، آتل و گچ استفاده نمود.

وسایل و تجهیزات مخصوصی که ممکن است برای افراد دارای فلج مغزی مفید باشد شامل واکر، موقعیت یاب، ویلچرهای سفارشی ساخته شده، روروک و سه چرخه می باشد.

ممکن است سفتی و انقباض عضلات از طریق مصرف دارو یا تزریق دارو به درون ماهیچه ها معالجه شود.

کاهش انقباض عضلات می تواند دامنه ی حرکتی را بهبود دهد، میزان دفورمیتی یا بدشکلی عضلات را کاهش، تأثیرپذیری و پاسخگویی به کاردرمانی و فیزیوتراپی را بهبود دهد و نیاز به انجام عمل جراحی را به تأخیر بیندازد.

کاردرمانی فلج مغزی

کاردرمانی به فرد کمک می کند تا مهارت های جسمانی موردنیاز برای کار کردن را یاد بگیرد و تا آنجا که ممکن است برای انجام کارهای روزمره ی زندگی مثل غذا خوردن، نظافت کردن و لباس پوشیدن مستقل شود.

گفتاردرمانی فلج مغزی

گفتار درمانی سی پی درمان به کودک کمک می کند تا بر مشکلات ارتباطی خود غلبه کند. بسیاری از کودکان مبتلا به فلج مغزی به دلیل ضعیف بودن تون عضلات یا بروز حرکات غیرارادی در ماهیچه های دهان و زبان، دارای اختلال در تکلم و گفتار هستند. گفتاردرمانی به تقویت این ماهیچه ها کمک و توانایی تکلم را بهبود می بخشد. گفتاردرمانی برای کودکان ناشنوا نیز مفید می باشد. مشکلات بینایی چشم پزشک برای کودکان که دارای انحراف چشم و مشکلات بینایی هستند مشاوره ارائه می دهد.

---

نظرات کاربران درباره این مطلب :بیتا نظری [ 1402-08-15 ]
سلام پسرم 12 سالشه دکتر مغز و عصاب بردمش ام آر ای وآزمایش نوشتن و متوجه شدیم که فلج مغزی داره و نمیتونه تا آخر عمر صحبت کنه و مثل بچه های عادی باشه و نمیدونم باید چکار کنم یا چه دکتری ببرم ممنونم راهنمایی کنید

نام و فامیل :
تلفن :
ایمیل :
متن پیـام :