تشخیص و درمان اسپوندلیت آنکیلوزان یا روماتیسم ستون فقرات

اسپوندلیت آنکیلوزان (AS) یا روماتیسم ستون فقرات گونه ای مزمن، پیشرفته و دردناک از آرتروز است که عمدتاً ستون فقرات و مفاصل ساکروایلیاک (مفاصلی که ستون فقرات را به لگن متصل می کند) را تحت تأثیر خود قرار می دهد. این عارضه همچنین می تواند بر سایر مفاصل، تاندون ها و رباط ها را نیز تأثیرگذار باشد.

در لغت، آنکیلوزان (ankylosing) به معنی سفت و قفل شدن به کار می رود و اسپوندیلیت به معنای التهاب ستون فقرات است. در حقیقت روماتیسم ستون فقرات به عارضه ای اشاره دارد که در اثر آن برخی از مفاصل و استخوان های ستون فقرات به علت التهاب در یکدیگر قفل شده و سفت می شوند.

علل روماتیسم ستون فقرات

با وجود اینکه دلیل اصلی بروز روماتیسم ستون فقرات ناشناخته است، ما میدانیم که ژنتیک نقشی کلیدی را در بیماری ایفا می کند. بسیاری از بیمارانی که به این عارضه مبتلا هستند، دارای ژنی می باشند که نوعی نشانگر ژنتیکی را تولید می کند. این نشانگر در بالغ بر 95 درصد از افراد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات دیده می شود.

محققین گمان می برند که تأثیر ژن های دیگر به همراه عواملی محیطی مانند عفونت های باکتریایی، در ایجاد روماتیسم ستون فقرات مؤثر خواهند بود. احتمالاً ژن HLB-B27 در حدود 30 درصد از موارد دلیل اصلی به حساب میآید، لیکن ژن های متعدد دیگری نیز در هماهنگی با این ژن عمل می کنند. محققین بیش از 60 نوع ژن را در ارتباط با روماتیسم ستون فقرات و بیماری های مربوطه شناسایی کرده اند.

بر اساس یک نظریه ی قدیمی، در هم شکستن لایه ی حفاظتی بخش انتهایی لوله ی گوارش و ورود برخی باکتری ها به خون که سیستم ایمنی بدن را مختل می کنند، می تواند دلیل بروز عارضه ی روماتیسم ستون فقرات باشد.

علائم روماتیسم ستون فقرات

• ظهور دردی آهسته و تدریجی در کمر و یا بخش پایین آن (باسن) که در طی چند هفته و یا چند ماه بروز پیدا می کند.
• سفتی و درد صبحگاهی کمر که در طول روز و با حرکت دادن بدن برطرف می شود.
• درد مزمن کمر که برای بیش از سه ماه ماندگار باشد.
• داشتن احساسی بهتر پس از انجام تمرینات ورزشی و احساسی بدتر پس از استراحت به ویژه در هنگام شب.
• احساس خستگی و کوفتگی
• از دست دادن اشتها و کاهش وزن
• تب خفیف، به ویژه در مراحل اولیه
• دردی خسته کننده و مداوم در یک سمت و یا هر دو سمت بدن
• دردی که در مفاصل ستون فقرات آغاز می شود و به سایر مفاصل پیرامونی گسترش می یابد.
• آماس عنبیه یا یووئیت، التهاب چشم
• التهاب روده به دلیل بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو

ازآنجایی که مراحل عارضه ی روماتیسم ستون فقرات در افراد مختلف تا حد زیادی متفاوت خواهد بود، همه ی افراد تمامی این علائم را تجربه نخواهند کرد. تقریباً در حدود 30 تا 40 درصد از افراد مبتلا به این بیماری، یووئیت قدامی (که آماس عنبیه نیز نامیده میشود) را نیز تجربه خواهند کرد که منجر به التهاب لایه ی میانی چشم خواهد شد. علاوه بر این، در حدود 10 درصد از افراد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات، به بیماری التهابی روده (IBD) نیز مبتلا میشوند.

تشخیص روماتیسم ستون فقرات

هیچ گونه آزمون قطعی یکتایی برای تشخیص روماتیسم ستون فقرات وجود ندارد. یک روماتولوژیست از طریق انجام مجموعه ای کامل از معاینات فیزیکی ، بررسی سابقه ی پزشکی بیمار و سابقه ی خانوادگی ابتلا به این عارضه، درخواست انجام آزمایش خونی شامل مطالعات ژن HLA-B27 و درخواست تصویربرداری اشعه ی ایکس می تواند وجود این بیماری تشخیص دهد.

روش های درمانی روماتیسم ستون فقرات

روش های درمانی مختلفی برای کاهش درد و سفتی ناشی از این عارضه وجود دارند، لیکن انجام تمرینات ورزشی و توجه دقیق به وضعیت بدن در حفظ توان حرکتی ستون فقرات و کمک به بیمار در از سرگیری زندگی عادی خود بسیار ضروری خواهد بود.

دارو درمانی

• داروهای مسکن و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) نخستین گزینه های درمانی این عارضه خواهند بود و بسیاری از افراد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات به مصرف این داروها برای چندین مرتبه نیاز خواهند داشت.
• همانند سایر داروها، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی نیز دارای عوارض جانبی منحصر به خود هستند، لیکن پزشک ملاحظات احتیاطی ویژهای را برای کاهش مخاطرات این داروهای مد نظر قرار می دهد که به عنوان مثال تجویز حداقل دز ممکن برای دوره های درمانی کوتاه یکی از انواع این ملاحظات است.
• درمان های بیولوژیکی (داروهای ضد TNF) روش جدیدی هستند که همراه با داروهای ضدالتهابی و فیزیوتراپی برای درمان روماتیسم ستون فقرات مورد استفاده قرار میگیرند.

انجام تزریقات

• استروئیدها را می توان به عنوان درمانی کوتاه مدت برای موارد ناگهانی و حاد این عارضه مورد استفاده قرار داد. این قبیل داروهای معمولاً به شکل تزریقی مستقیم به مفصل متورم و یا تزریقی تدریجی به عضلات ناحیه ی تحت تأثیر استفاده می شوند. تزریق کورتیکواستروئیدهای موضعی نیز ممکن است برای کاهش التهاب ناشی از روماتیسم ستون فقرات مورد استفاده قرار گیرد.

اوزون تراپی

• تکنیک اوزون تراپی به دلیل آثار ضد التهابی و تسکین دهنده ی خود، نتایج بسیاری خوبی را در درمان روماتیسم ستون فقرات به همراه خواهد داشت. کاهش درد بلافاصله پس از نخستین جلسه ی درمانی و بهبود چشمگیر علائم پس از 5 جلسه، از دستاوردهای این روش درمانی خواهد بود.

تزریق PRP

• پلاسمای غنی از پلاکت ( PRP ) تکنیکی بسیار مؤثر است که در مراحل نخستین روماتیسم ستون فقرات و قبل از آنکه بیماری آسیب هایی غیرقابل بازگشت بر روی مفاصل ایجاد کند، مورد استفاده قرار میگیرد.
• در مواردی قفل شدگی برای مهره ها اتفاق افتاده باشد، استفاده از این روش درمانی می تواند در تسکین درد از طریق کاهش التهاب و بازسازی بافت نرم بسیار مؤثر باشد.

درمان های فیزیکی

• بهره گیری از تکنیک های فیزیوتراپی بخشی بسیار مهم از فرایند درمان روماتیسم ستون فقرات است.
• یک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی می تواند با ادغام برنامه های تمرینی میزان توانایی عضلات را افزایش دهد و به بیمار در حفظ توان حرکتی و ستون فقرات و سایر مفاصل کمک کند.
• بسیار ضروری است که کمر و گردن برای جلوگیری از سفتی و بروز گرفتگی مرتباً تمرین داده شوند.

• ممکن است یک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی دستوراتی را برای چگونگی حفظ حالت مناسب بدن به شما ارائه دهد.
• علاوه بر این، ممکن است پزشک از بیمار بخواهد تا تکنیک های آب درمانی که شامل انجام تمریناتی ویژه در استخر آب گرم می شود را به انجام رساند.

لیزر درمانی

• لیزر درمانی ، روشی منحصربه فرد است که برای کاهش درد و التهاب و افزایش سرعت بهبودی بافت های آسیب دیده ی ناشی از روماتیسم ستون فقرات مورد استفاده قرار میگیرد.

ماساژ درمانی

• انجام ماساژ درمانی برای بیمارانی که روماتیسم ستون فقرات باعث اسپاسم عضلانی و کاهش میزان انعطافپذیری آنها شده است، بسیار مؤثر خواهد بود. روش های متنوعی برای ماساژ وجود دارند که دو مورد از رایج ترین آنها ماساژ سوئدی و ماساژ عمقی بافت است. هرچند انجام هر دو نوع این ماساژها برای افراد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات قابل تحمل خواهند بود، با این حال ممکن است ستون فقرات برخی از افراد در مواقعی نسبت به لمس حساس باشد.

تحریک الکتریکی عصب (TENS)

• تحریک الکتریکی عصب (TENS) ، تکنیکی درمانی است که از طریق ارسال پالس هایی الکتریکی به بدن به وسیله ی الکترودهایی که بر روی پوست قرار می گیرد، انجام می شود.
• این شیوه ی درمانی تقریباً به همان شیوهای که سیگنال های درد به مغز فرستاده می شوند، عمل می کند. سیگنال های درد از طریق اعصابی که در نخاع وجود دارند، به مغز منتقل می شوند.
• در واقع تصور بر این است که تحریک الکتریکی عصب می تواند منجر به افزایش ترشح ماده تسکین دهنده ی درد بدن، اندورفین، به خون شود. این تکنیک تقریباً مانند مورفین از فرستاده شدن سیگنال های درد جلوگیری می کند.

کاهش وزن

• یک برنامه ی پزشکی کاهش وزن که تحت نظارت قرار داشته باشد می تواند وزن بدن را در حالت ایده آل خود نگه دارد و از این طریق میزان فشار وارد بر ستون فقرات را کاهش دهد.
• یک روش مناسب کاهش وزن می تواند سطح اسیدیته ی بدن را کاهش دهد و از این طریق میزان التهاب کلی بدن را کم می کند.

انجام جراحی

• بسیاری از افراد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات به انجام جراحی احتیاجی ندارند، لیکن در مواردی که این مفاصل به شدت تحت تأثیر قرار بگیرند ممکن است به جایگزینی مفصل ران و یا زانو نیاز باشد.
• انجام این عمل می تواند درد را برطرف کرده و توان حرکتی را بهبود بخشد.
• انجام جراحی برای اصلاح خمیدگی ستون فقرات معمولاً به ندرت انجام می شود و غالباً انجام آن توصیه نمی شود.
• بهتر است قبل از مراجعه به یک جراح مجرب ستون فقرات برای انجام جراحی با روماتولوژیست خود مشورت کنید.

---

درباره این موضوع مطالب بیشتری بخوانید

• همه چیز در مورد علائم روماتیسم مفصلی
  تاریخ انتشار : 1394-09-10تاریخ بروز رسانی : 1402-05-19


• بررسی علت و تشخیص بیماری روماتیسم مفصلی
  تاریخ انتشار : 1394-07-26تاریخ بروز رسانی : 1402-05-19


• بررسی علت و علائم بیماری روماتیسم مفصل ران و لگن
  تاریخ انتشار : 1394-09-05تاریخ بروز رسانی : 1402-05-19

نظرات کاربران درباره این مطلب :مهسا خزایی [ 1402-09-01 ]
سلام آقای دکتر، همسر من گرفتگی کانال نخاعی به همراه دیسک کمر دارند، دچاررماتیسم هم هستند، چند روزی هست ک پا درد شدید دارند و نمیتونه حتی دستشویی بره آیا براشون باید درمان خاصی رو ند نظر بگیریم، ممنونم از راهنماییتون

نام و فامیل :
تلفن :
ایمیل :
متن پیـام :