چند نکته درباره درد دنبالچه

در بخش انتهایی ستون فقرات و بین استخوان‌های باسن، استخوان کوچکی وجود دارد که به آن دنبالچه می‌گویند. این استخوان کوچک اما محکم، وظایف بسیاری را بر عهده دارد که از بین آنها می‌توان به حفظ حالت درست ستون فقرات، حفظ تعادل انسان هنگام نشستن و تقویت تاندون‌ها اشاره کرد. در اصطلاح پزشکی به درد استخوان دنبالچه (گاهی با عنوان دنبالچه نیز یاد می شود)، کوکسیدنی گفته می شود. رباط ها و تاندون های مجاور دنبالچه ملتهب و دردناک می توانند شوند. درد دنبالچه می تواند یک ناراحتی خفیف تا یک درد شدید و مزمن باشد. از شایعترین علائم این بیماری دردی است که با نشستن تشدید می شود. درد دنبالچه می تواند به راحتی یا به خودی خود درمان شود یا تبدیل به درد مزمنی شود که چندین سال پایدار باشد. در اکثر موارد علل درد استخوان دنبالچه در صورتی که روش درمانی مناسبی برای آن مورد استفاده قرار گیرد، قابل درمان است. با این حال، این موضوع تا حد زیادی به پزشک بستگی دارد که بتواند بطور مناسب بیماری را تشخیص داده و اقدام به درمان درد دنبالچه بکند.

علل درد دنبالچه

به طور کلی، تشخیص علت درد دنبالچه یکی از علل زمینه‌ای زیر را به عنوان عامل درد نشان خواهد داد:

• ترومای موضعی: زمین خوردن بر روی استخوان دنبالچه می‌تواند باعث التهاب رباط‌ها یا آسیب دیدن دنبالچه یا اتصال دنبالچه با ساکروم شود. این مورد شایع‌ترین دلیل درد دنبالچه است.
• زایمان: در طول وضع حمل سر نوزاد از بالای دنبالچه عبور می‌کند و گاهی اوقات فشار وارد شده روی دنبالچه می‌تواند منجر به آسیب‌دیدگی اجزای دنبالچه (دیسک، رباط‌ها و استخوان‌ها) شود.
• فشار: برخی از فعالیت‌ها که باعث وارد آمدن فشار طولانی مدت به دنبالچه می‌شوند، مانند اسب‌سواری و نشستن طولانی مدت روی یک سطح سفت، می‌توانند محرک درد استخوان دنبالچه باشند. معمولاً این عوامل باعث درد دائمی دنبالچه نمی‌شوند؛ اما اگر التهاب و علائم کنترل نشوند، امکان دارد که درد، مزمن شود.
• تومور یا عفونت: در موارد نادر، درد دنبالچه ناشی از وجود یک تومور یا عفونت در ناحیه دنبالچه است که باعث فشار آمدن روی دنبالچه می‌شود.

علائم درد دنبالچه

معمولا درد در ناحیه استخوان دنبالچه متمرکز است و به جایی انتشار نمی یابد ، اما گاهی با کمردرد یا درد باسن و کشاله ران همراه می شود. ازعلائم دیگر همراه با این بیماری درد درزمان قاعدگی است. درد بیمار با نشستن یا بلند شدن ازحالت نشسته افزایش می یابد و چون درد با نشستن بدتر می شود رانندگی برای فرد درد ناک است. در ادامه به برخی از نشانه هایی که مربوط به درد استخوان دنبالچه می شوند اشاره می کنیم.

برخی از علائم درد دنبالچه:

1. درد در ناحیه ی دنبالچه
2. وجود کبودی در اطراف ناحیه کوکسیکس (می‌تواند نشانه آسیب ناشی از ضربه باشد).
3. درد عمیق و شدید در نواحی دنبالچه که موضعی است.
4. درد هنگام لمس دنبالچه
5. اگر پس از نشستن‌های طولانی مدت، درد تشدید می‌شود.
6. تخلیه روده با درد همراه است.
7. درد در حین رابطه ی جنسی
8. در صورتی که درد طولانی شود، افراد ممکن است دچار علائم افسردگی، اضطراب و اختلال خواب شوند.

زمان مراجعه به پزشک

اگرچه درد دنبالچه به عنوان یک بیماری جدی در نظر گرفته نمی‌شود؛ اما عارضه‌های بسیار زیاد دیگری (مانند شکستگی استخوان دنبالچه، لگن یا ستون فقرات) وجود دارد که می‌توانند باعث بروز همان علائم کوکسیدینی و یا حتی علائم جدی‌تری نیز شوند. از همین رو بایستی در اسرع وقت به پزشک مراجعه شود تا هم احتمال بروز چنین حوادثی بررسی شود و هم روند درمان به خصوص در مواردی که وضعیت جدی‌است سریعاً آغاز شود. در صورت وجود درد در قسمت نشیمنگاه و بروز هر یک از علائم زیر باید سریعاً با پزشک تماس بگیرید:

• افزایش ناگهانی تورم یا درد
• یبوست به مدت طولانی
• بی‌حسی، ضعف یا حس سوزن شدن و گزگز ناگهانی در هر دو پا
• عدم توانایی در کنترل عملکرد روده یا مثانه

تشخیص درد دنبالچه

معاینه فیزیکی کامل برای علائم درد دنبالچه باید مشتمل بر موارد ذیل باشد:

معاینه لگن و مقعد برای بررسی وجود توده یا توموری که می تواند علت درد باشد.

لمس دنبالچه برای بررسی حساسیت به درد موضعی معمولاً اصلیترین یافته به دست آمده از معاینه، درد دنبالچه به هنگام لمس آن است. اگر دنبالچه نسبت به لمس حساس نباشد، آنگاه درد موجود در این ناحیه به مشکل داشتن ساختار دیگری مانند پارگی دیسک کمری خاجی (لومبوساکرال) یا بیماری دژنراتیو دیسک برمی گردد. آزمایش های تشخیصی که باید انجام شوند عبارتند از:

• تصاویر اشعه ایکس از ساکروم و دنبالچه برای رد وجود عارضه بعید شکستگی مشخص یا توموری بزرگ به عنوان علت ناراحتی.
• تصاویر ام آر آی برای رد وجود عفونت یا تومور نخاعی به عنوان علت درد. اسکن استخوان و سی تی اسکن هم اطلاعات بسیار ناچیزی را به اطلاعات پزشک از این مشکل می افزایند و عموماً انجام نمی شوند. معمولاً نتیجه کل آزمایش های تصویربرداری منفی خواهد بود.

درمان درد دنبالچه

پزشک پس از بررسی نشانه‌ها و تشخیص علت درد، درمان‌هایی را برای بیمار در نظر می‌گیرد که عبارتند از:

دارو درمانی: اولین راهکاری که برای کاهش درد دنبالچه پیشنهاد می‌شود، تزریق داروهای بی‌حس‌کننده است. تزریق بی‌حس‌کننده‌های موضعی در اطراف استخوان دنبالچه، باعث تسکین درد شده و میزان آن را تا چند هفته کاهش می‌دهد. اگر مفصل ﺳﺎﻛﺮوﻛﻮﻛﺴﻴﮋﻳﺎل یا بورس ایسکیال دچار التهاب شده باشد، برای کاهش درد ناشی از التهاب از داروهای کورتیکواستروئید استفاده می‌شود. برای رباط‌هایی که رگ‌به‌رگ شده یا دچار پارگی جزئی شده‌اند نیز از تزریق پرولوتراپی استفاده می‌شود. پرولوتراپی باعث رشد رباط‌ها و تقویت آنها می‌شود.

جا اندازی دنبالچه: در صورتی که علت درد، در رفتگی دنبالچه در اثر ضربه یا زمین خوردن بر روی باسن باشد، از این روش برای درمان استفاده می‌شود. جا اندازی دنبالچه یک روش کاملاً علمی است که فرد را از عمل جراحی بی‌نیاز می‌کند. البته در صورتی از این روش استفاده می‌شود که تشخیص دررفتگی به درستی انجام شده و در مورد آن اطمینان حاصل شود. در غیر این صورت ممکن است آسیب‌های جدی را به فرد وارد کرده و درد را تشدید نماید.

فیزیوتراپی : انجام تمرین‌های کششی و ملایم از دیگر راهکارهای کاهش درد دنبالچه است که باید تحت نظر فیزیوتراپیست و با استفاده از توصیه‌ها و راهنمایی‌های او انجام شود. حرکات تجویز شده، فشار و تنش ایجاد شده را کاهش داده و باعث تقویت عضلات اطراف دنبالچه، شامل عضلات لگن و معده، می‌شود. حرکات سبک ایروبیک از جمله فعالیت‌هایی است که جریان خون در منطقه درد را افزایش داده و از طریق آزادسازی اندورفین (endorphins) باعث تسکین درد و التیام ناحیه آسیب‌دیده می‌شود. شل کردن عضلات کف لگن از جمله مواردی است که به کاهش درد دنبالچه کمک می‌کند که این کار از طریق تنفس عمیق و شل کردن عضلات در هنگام ادرار یا دفع، انجام می‌شود. تزریق بی‌حسی موضعی، ماساژ عضلات، استفاده از لیزر و … گزینه‌هایی است که از طرف فیزیوتراپیست توصیه شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شاک‌ویوتراپی : یکی از مؤثرترین روش‌هایی که برای کاهش درد دنبالچه مورد استفاده قرار می‌گیرد، شاک‌ویوتراپی (ESWT) است. در این روش، امواج شاک ویو بدن را تحریک به تولید مسکن‌های طبیعی می‌کند که این کار باعث تسریع روند ترمیم بافت‌ها و کاهش واکنش‌های التهابی بدن می‌شود.

لیزردرمانی : از دیگر راه‌های کاهش درد و التهاب دنبالچه، تابش اشعه‌ی نور به ناحیه موردنظر است که با طول موج مناسب و خاصی انجام می‌شود. در این‌جا اشعه لیزر، نور را به انرژی بیومکانیکال تبدیل کرده و عملکرد سلول‌ها را به حالت قبلی خود برمی‌گرداند.

جراحی دنبالچه: در صورتی که روش‌‌های مذکور جواب ندهد و درد دنبالچه همچنان ادامه داشته باشد، از عمل جراحی برای درمان استفاده می‌گردد. عمل جراحی دنبالچه که کوکسیگکتومی نامیده می‌شود، در دو شکل انجام می‌گیرد. در نوع اول این عمل دنبالچه به طور کامل برداشته می‌شود و در نوع دوم بخشی از دنبالچه از بدن خارج می‌گردد. با توجه به این‌که کوکسیگکتومی ریسک بسیاری بالایی داشته و ممکن است عوارضی چون بی‌اختیاری مدفوع را به دنبال داشته باشد، به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد و آخرین راهکار پیشنهادی است.

• علت و درمان درد استخوان دنبالچه با روش های طب فیزیکی
  تاریخ انتشار : 1395-12-07تاریخ بروز رسانی : 1403-04-26


• درد دنبالچه یا Coccydynia
  تاریخ انتشار : 1392-03-02تاریخ بروز رسانی : 1402-10-24


• علت علائم و درمان در رفتگی استخوان دنبالچه
  تاریخ انتشار : 1402-04-13تاریخ بروز رسانی : 1403-05-01