آناتومی استخوان به بیان ساده

استخوان اگر چه در ظاهر، غیر زنده به نظر می رسد ولی ساختاری زنده و پویا است که از بافت های زنده ای مانند سلول های استخوانی، سلول های چربی، رگ های خونی و موادی مانند آب و مواد معدنی تشکیل می شود. استخوان ها، ساختارهایی چند کاره و در مهره داران نقش حیاتی دارند و از بدن حمایت می کنند و به آن شکل می دهند. استخوان همچنین سطحی برای اتصال عضلات ایجاد می کنند و به بدن اجازه می دهند تا به انجام بسیاری از حرکات پیچیده بپردازند. بسیاری از استخوان های جمجمه که از مغز محافظت به عمل می آورند یا دنده ها در اطراف ریه ها و قلب، قفسه ی سینه ار تشکیل می دهند و به وسیله ی آن از این اعضا محافظت می کنند. استخوان ها در فیزیولوژی بدن هم شریک هستند و به ذخیره کلسیم که ماده معدنی ضروری برای فعالیت های سلول های عصبی و عضلانی است می پردازند. مغز استخوان، بافت نرمی است که گلوبول های قرمز خون، بعضی از گلوبوا های سفید و پلاکت ها را می سازند.

آناتومی استخوان

در بدن انسان بزرگسال، 206 استخوان وجود دارد که در مجموع حدود 14% وزن بدن را تشکیل می دهند. طویل تری و قوی ترین استخوان بدن، استخوان ران است که طول آن در زمان بلوغ به حدود 50 سانتی متر و عرض آن حدود 2/5 سانتی متر می رسد.

کوچک ترین استخوان بدن

یکی از سه استخوان ظریف گوش میانی ،موسوم به استخوان رکانی است که طول آن، فقط 18/0 سانت متر است. استخوان از سلول های زنده ای تشکیل می شود که در داخل ماده ی غیر زنده ای موسوم به ماتریکس منتشر شده اند. ماتریکس ب وسیله ی سللول هاییبه نام اوستئوبلاست (osteoblast) که به طور مداوم در استخوان بازسازی می شوند ساخته می شود. اوستئوبلاست ها پروتئینی موسوم به کلاژن (collagen) را می سازند و ترشح می کنند.

کلاژن به استخوان ها قابلیت کش سانی (ارتحاع) می دهد تا نتئانند فشارهای ناشی از را رفتن، بلند کردن اجسام سنگین و سایر فعالیت ها را تحمل کنند. اوستئوبلاست همچنین نمک های معدنی ساخته شده از کلسیم و فسفر ترشح می کنند تا استخوان ها سخت شوند و به آسانی نشکنند. در صورت نیاز به بافت استخوانی بیشتر،استئو بلاست ها به ساخت آن می پردازند. با بالغ شدن بافت استخوخوانی، اوستئوبلاست به اوستئوسیت ها (osteocytes) یعنی سلول های استخوانی بالغ تبدیل می شوند که فعالیت های سلولی روزمره را انجام می دهند.

انواع استخوان

دو نوع استخوان وجود دارد:

1. استخوان متراکم
2. استخوان اسفنجی

استخوان های دست و پا (بازو و ساق) از نوع متراکم هستند و سطح بیرونی آن بسیار سخت است. واحد های ساختمانی استخوان متراکم ،سیستم های هاورس (haversian systems ) یا اوستئون ها (osteons) هستند که عبارتند از:

استخوان های طویلی که وزن را تحمل می کندد و می توتنند در برابر هر نوع فشار وارد به استخوان مقاومت نمایند. مرکز هر استئون از کانالی تو خالی تشکیل می شود که به عنوان مسیر عبوری مرکزی رگ های خونی و اعصاب عمل می کند. در سطح داخلی بعضی از استخوان ها، استخوان اسفنجی وجود دارد که به آن استخوان مخطط هم گفته می شود.

استخوام اسفنجی از شبکهای لانه زنبوری از استخوان ها ، موسوم به ترابکول (trabecula,سوزنک یا نرده ) تشکیل شده که به صورت تیر آهن یا داربست محافظ عمل می کنند. استخوان اسفنجی به نحوه ی طراحی شده که ضربه ها و فشار هایی را از جهات مختلف وارد می آیند تحمل نماید و فضای بین ترابکول ها از مغز استخوان قرمز حاوی رگ های خونی تقئیت کننده ی استخوان اسفنجی پر شده است. استخوان اسفنجی در استخوان های ، ران ، دنده ها، جنغ ، مهره هاجمجه و انتهای استخوان بازو و ساق یافت می شود. در دور استخوان متراکم و اسفنجی ، غشایی نازک وسوم به پریوست (periosteum, ضریع ) قرار دارد .

لایه خارجی این غشا حاوی اعصاب و رگ هایی است که شاخه شاخه می شود و به داخل استخوان می روند. لایه ی داخلی پریوست عمدتاَ از اوستئوبلاست ها تشکیل می شود .محل دو یا جند استخوان به یکدیگر ، مفصل (joint) نامیده می شود. انواع مختلف مفاصل ، انجام حرکت در دامنه های مختلف را امکان پذیر می سازد.

اجزای تشکیل دهنده استخوان

• لیگامان

بعضی از استخوان ها به وسیله بافت همبندی محکمی به نام رباط (لیگاما,ligament) با یکدیگر ارتباط پیدا می کنند و در نتیجه، حرکت استخوان فقط در یک جهت امکان پذیر می شود. از جمله لیگامان های لولایی مزبور، می توان لیگامان مفصل آرنج را نام برد. مفصل محوری میان مهره ی اول و دوم، امکان چرخش سر از یک طرف به طرف دیگر را فراهم می آورد.

• غضروف

بافت هکبندی دیگری که با استخوان در ارتباط است ، غضروف (cartilage) نام دارد که از اسخوان، نرم تر و کشش سان تر است و بیش از استخوان، فشردگی را تحمل می کند. غضروف در بخش هایی از بدن که به سفتی و انعاف پذیری، هر دو نیاز دارند مانند انتهای استخوان ها، نوک بینی و بخش خارجی گوش یافت می شود. در طول زندگی، بافت استخوان به طور مداوم، در پاسخ به نیازهای بدن تجربه و ترمیم می شود. به عنوان مثال باید کلسیم هماره در خون با غلظت مشخصی موجود باشد و در صورتی که مقدار کلسیم خون افت کند، سلول های موسوم به اوستئوکلاست (osteoclast) استخوان را تجربه می کنند تا کلسیم به داخل جریان خون آزاد شود.

چنان چه توده ی عضلانی در اثر ورزش افزایش پیدا کند باید استخوان ضخیم تر شود تا بتواند فشار عضلات مزبور را تحمل نماید و دچار شکسکتی نشود. در این موارد، اوستئوبلاست استخوان جدید تولید می کنند. با افزایش سن، اوستئوکلاست ها فعال تر می شود و فعالیت اوستئوبلاست ها کاهش می یابد و در نتیجه، توده ی استخوانی کاهش پیدا می کند. در دوران نوجانی میزان بافت اسخوانی ذخیره شده از بافت استخوانی تجربه شده است و در نتجه، اندازه و استحکام اسکلت اسکلت افزایش می یابد. در اوایل بلوغ، تجربه استخوان به آهستگی بیشتر از ذخیره سازی آن می شود.حداکثر توده ی استخوانی در حدود 30 سالگی تشکیل می شود .

با افزایش سن، بافت استخوانی تخلیه و استخوان ها ضعیف می شوند و به طور فراینده نسبت به شکستگی اتعداد پیدا می کنند. ورزش و تغذیه صحیح برای رشد سالم استخوان در تمام مراحل زندگی نقش حیاتی دارند. مواد غذایی،به ویژه کلسیم ،فسفر، ویتامین Dو هورمون کافی (از جمله هورمون رشد ،هورمون پاراتیرویید، کلسیتونین و هورمون های جنسی) بر رشد استخوان تأثیر دارند.

بیش از 99% کلسیم بدن در استخوان ها و دندان ها و بقیه آن در خون قرار دارد.شکستگی ها از آسیب های بسیار شایع استخوانی هستند. ترمیم شکستگی به فرآیند های متعددی نیاز دارد. حدود یک هفتهت پس از بروز شکستگی ،سلول های پریوست به منطقه ی آسیب دیده تهاجم می آورد و شبکه ای فیبری ایجاد می کنند. سپس سلول های دیگر غضروف تولید می کنند و در نهایت اوستئوبلاست ها وارد شبکه فیبری می شوند و غضروف را به استخوان تبدیل می نمایند. ترمیم کامل،بر حسب بهداشت عمومی ،سن و عوامل دیگر هفته ها یا ماه ها به طول می انجامد.

بیماری های استخوانی

انواعی از بیماری ها بر استخوان ها تأثیر می گذارند. یکی از شایع ترین بیماری ها استخوانی، پوکی استخوان ( اوستئوپورز ؛osteoporosis) است که با تشکیل استخوان غیر طبیعی و تغیر شکل اسکلتی مشخص می شود .

• در چه کسانی باید آزمایش تراکم سنجی استخوان انجام داد
  تاریخ انتشار : 1392-04-20تاریخ بروز رسانی : 1403-04-27


• استخوان اسفنجی چیست
  تاریخ انتشار : 1392-04-19تاریخ بروز رسانی : 1402-05-19


• پیوند مغز استخوان
  تاریخ انتشار : 1392-06-09تاریخ بروز رسانی : 1402-05-19


• علل و تشخیص انواع درد استخوان
  تاریخ انتشار : 1396-05-29تاریخ بروز رسانی : 1402-08-21


• روش های درمان تومور استخوان
  تاریخ انتشار : 1392-06-13تاریخ بروز رسانی : 1402-05-19