رایحه درمانی چیست و چه خواص و کاربردهایی دارد؟

رايحه درماني كه از آن با نام عطردرماني نيز ياد ميشود شيوه های درماني در مكاتب درماني شرقي است كه به طور مستقل يا در كنار شيوه هاي درماني ديگر مانند ماساژدرماني و طب گياهي براي درمان بيماريهاي مختلف مورد استفاده قرار ميگيرد. در اين شيوه درمان اختلالها و بيماريهاي جسم و روح به واسطه بوییدن عصاره و عطري كه از گياهان دارويي به دست مي آيد درمان و تسكين مي يابند. درمانگران به شيوه هاي مختلفي روغنها و عطرهاي گياهي را به بيماران تجويز ميكنند. آنها متناسب با شرايط بيمار بویيدن و استشمام رايحه يا عطري خاص يا ماساژ گرفتن با روغن يا اسانس گياهي خاص را به او توصيه ميكنند. به عنوان مثال گاهي به بيمار توصيه ميشود با روغن گل سرخ يا روغن بابونه يا هر گياه دارويي ديگر كه براي درمانش مناسب است، ماساژ دريافت كند. به اين ترتيب بيمار خواص دارويي عطر را از طريق پوست و به صورت موضعي دريافت مي كند و گاهي با استشمام رايحه هاي خاص كه از عود متصاعد ميشود، درمان ميشود. شيوه درماني رايحه درماني به عنوان يك شيوه درماني مؤثر در كنار انواع ماساژ درمانيها، درمانهاي طب سنتي هند و برخي از شيوه های درماني مكتب طب سنتي چين مورد استفاده بوده و در جهان رايج است.

فواید رایحه درمانی

مطالعات نشان می دهند که اسانس ها دارای فواید زیر هستند:

• تقویت خلق و خو
• بهبود عملکرد شغلی از طریق کاهش استرس و افزایش توجه
• بهبود خواب
• از بین بردن باکتری ها، قارچ ها و ویروس ها
• کاهش اضطراب و درد
• کاهش التهاب
• کاهش حالت تهوع
• تسکین سردرد

اسانس‌های مورد استفاده در رایحه درمانی

1. اسطوخودوس: یکی از مهم‌ترین روغن‌های گیاهی است که خاصیت ضدباکتری و ضدویروسی دارد. سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و ضدالتهاب، ضدافسردگی و ضداسپاسم است.
2. بابونه: ضدالتهاب و ضدآلرژی است. سیستم گوارش را تقویت کرده ، آرامش بخش است و افسردگی را کاهش می‌دهد.
3. مرزنجوش: ضداسپاسم و ضدالتهاب است و عفونت را از بین می‌برد.
4. روغن درخت چای: ضدقارچ و ضد باکتری است.
5. درخت سرو: قابض و بهبود دهنده گردش خون و ضدعفونت است.
6. نعناع: دستگاه گوارش را تقویت و سینوس‌ها را تخلیه می‌کند و ورم را کاهش می‌دهد.
7. اوکالیپتوس: کاهش دهنده ورم، ضدویروس و ضدباکتری است.
8. ترنج: ضدافسردگی، ضدانگل و ضدالتهاب است.
9. رزماری: درد عضلانی و مشکلات عصبی را کاهش می‌دهد.
10. چوب صندل: افسردگی و تنش عصبی را کاهش می‌دهد.
11. شمعدانی: بین ذهن و بدن تعادل برقرار می‌کند و خاصیت ضدقارچ و ضدالتهاب دارد.

انواع روش های رایحه درمانی

در عطر درمانی از روغن های معطری استفاده می شود که از طریق تقطیر از گیاهان دارویی به دست می آیند. این روغن ها پس از آن با الکل ترکیب می شوند تا ماندگاری بیشتری داشته باشند. اسانس های روغنی معمولاً بسیار غلیظ هستند و باید با آب، روغن حامل و یا مواد دیگری ترکیب شوند. از این روغن ها به شیوه های مختلفی استفاده می شود که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• روش استنشاقی

در روش استنشاقی رایحه مورد نظر از طریق دستگاه تنفسی وارد بدن می شود و سیستم عصبی را تحریک می کند. شیوه استنشاقی به روش های زیر قابل انجام است:

روش اول: برای این منظور تنها کافی است که مقداری از اسانس را روی پنبه ای بریزید و آن را در مقابل بینی خود قرار دهید.

روش دوم: یکی دیگر از روش های رایحه درمانی با عطرها به شیوه استنشاقی این است که چند قطره از اسانس مورد نظر را با آب ترکیب کنید. سپس آن را درون یک اسانس سوز بریزید و در زیر آن شمع روشن کنید تا ذرات اسانس در هوا پخش شود.

روش سوم: از دیگر روش های متداول رایحه درمانی استفاده از اسپری های اسانس است. برای این منظور می توانید با اسپری نمودن این اسانس ها در محیط، از رایحه آن بهره مند شوید.

روش چهارم: در نهایت نیز می توانید چند قطره از اسانس را به دستگاه بخور اضافه کنید تا رایحه معطر آن در فضا پخش شود.

• روش موضعی

در این روش اسانس از طریق پوست جذب بدن می گردد. برای این منظور، باید مقداری روغن اسانس را با دو برابر روغن های حامل نظیر روغن بادام، نارگیل و زیتون ترکیب کنید تا کمی رقیق شود. سپس این روغن را به صورت موضعی بر روی پوست ماساژ دهید. در این روش رایحه درمانی بهتر است که ابتدا مقدار کمی از اسانس را در ناحیه کوچکی از پوست تست کنید تا از عدم بروز حساسیت مطمئن شوید. اضافه کردن اسانس به لوسیون بدن نیز در این دسته قرار می گیرد.

• روش ترکیبی استنشاقی و موضعی

روش ترکیبی استنشاقی و موضعی در حمام قابل انجام است. برای این منظور باید وام حمام را با استفاده از آب، کوکتل ها یا نمک های آروماتیک معطر پر کنید و وارد آن شوید. علاوه بر آن می توانید از صابون های معطر نیز برای شستشو استفاده کنید. در این روش اسانس هم از طریق سیستم تنفسی و هم پوست سیستم عصبی را تحریک می کند.

• روش خوراکی

در این روش باید اسانس ها را در چای حل کنید و یا روی زبان خود امتحان نمایید. از آنجایی که برخی از اسانس ها به صورت خوراکی مجاز نیستند، این روش باید تحت نظر یک پزشک یا گیاه شناس مورد استفاده قرار گیرد.

اقدامات قبل از رایحه درمانی

برای انجام تست آلرژی قبل از رایحه درمانی اسانس را با دو برابر غلظتی که قصد استفاده از آن را دارید در روغن حامل رقیق کنید. مخلوط را به قسمتی به اندازه یک چهارم در قسمت داخلی ساعد بمالید. اگر در عرض 24 تا 48 ساعت پاسخ آلرژیک مشاهده نشد، استفاده از آن بی خطر است.

موارد احتیاط در رایحه درمانی

در صورت ابتلا به هریک از موارد زیر، از روغن‌های ضروری با احتیاط استفاده کنید:

• تب یونجه
• آسم
• صرع
• فشار خون بالا
• اگزما
• پسوریازیس

عوارض رایحه درمانی

بیشتر اسانس‌ها برای استفاده بی‌خطر هستند؛ اما برخی از اقدامات احتیاطی وجود دارد که باید هنگام استفاده از آنها انجام دهید، همچنین عوارض جانبی وجود دارد که باید از آنها آگاه باشید، به‌خصوص اگر از داروهای تجویزی استفاده می‌کنید.روغن‌های ضروری را مستقیماً روی پوست خود نمالید. همیشه از روغن حامل برای رقیق کردن روغن‌ها استفاده کنید. به یاد داشته باشید که قبل از استفاده از روغن‌های ضروری، یک تست چسب پوستی انجام دهید. از آنجایی که روغن‌های ضروری مرکبات ممکن است پوست شما را نسبت به نور خورشید حساس‌تر کنند، در صورت قرار گرفتن در معرض نور خورشید باید از مصرف این روغن‌ها اجتناب کنید. کودکان و زنان باردار یا شیرده باید با احتیاط و زیر نظر پزشک از اسانس‌ها استفاده کنند.

عوارض رایحه درمانی عبارتند از:

• بثورات
• حملات آسم
• سردرد
• عکس العمل‌های آلرژیک
• تحریک پوست
• حالت تهوع