بررسی آناتومی زانو و کپسول مفصلی زانو
کپسول مفصل زانو یک پرده بافتی است که دور تا دور مفصل را گرفته است. کپسول مفصل زانو در بالا به دورادور پایین استخوان راندرست در جایی که غضروف مفصلی شروع می شود میچسبد و در پایین هم به دورادور بالای استخوان درشت نی درست جایی که غضروف مفصلی شروع میشود متصل میشود. در جلو هم به دورادور لبه مفصلی استخوان کشکک اتصال میابد. بدین صورت یک کیسه بسته را تشکیل میدهد که سطوع مفصلی استخوان های ران ودرشت نیو کششک درون آن قرار میگیرند. البته ذکر این نکته ضروری است که کیسه ای که کپسول مفصلی درست میکند در بالای کشکک چین میخورد و بدین ترتیب این کیسه در بالاتر از کشکک هم وجود دارد. رباط های جانبی یا کلترال و تاندون های چهارسر و کشکک به کپسول مفصلی متصل بوده و در واقع جزئی از آن محسوب میشوند. سطح داخلی کپسول مفصلی را پرده نازکی پوشانیده که به آن پرده یا لایه سینوویال Synovial membrane میگویند. سلول های پرده سینوویال مایع سینوویال را ترشح میکنند. مایع سینوویال در واقع همان مایع مفصلی است که وظایف آن یکی لیز و سر کردن سطح غضروف برای کاهش اصطکاک و دیگری تغذیه غضروف است. در ادامه این مطلب به توضیحات کامل تری درباره آناتومی مفصل زانو می پردازیم و علل درد زانو را بررسی می کنیم.
آناتومی زانو
- مفصل زانو یکی از بزرگترین و مهمترین مفاصل بدن انسان است. زانوها دارای ساختار بسیار پیچیدهای هستند و باعث اتصال ران به ساق پا میشوند. وظیفه اصلی زانوها تحمل وزن بدن انسان و حرکت آسان پا است. همچنین مفاصل زانو فشار زیادی را که در حین ورزشکردن یا دویدن به زانو وارد میشود را تحمل میکنند.
- زانوها از بخشهای متفاوتی تشکیل میشوند که هر کدام از آن وظیفه خاصی را در حین خم و راست کردن یا تحمل وزن بر عهده دارند. مفصل زانو از استخوان، ماهیچه، مفصل، رباط، مینیسک، تاندون، عصب و عروق خونی تشکیل شده است. تمام این بخشها به صورت گروهی باعث تحمل وزن و حرکت انسان میشوند. اگرچه مفصل زانو از مقاومت بالایی برخوردار است؛ اما این مفصل در معرض شکستگی و آسیبهای شدیدی قرار دارد.
- دویدن طولانی، ضربه مستقیم، وزن بالا، ورزش و فعالیتهای سنگین باعث ایجاد ترک و شکستگی مفاصل زانو میشوند. کسانی که در ناحیه زانو احساس درد میکنند با مراجعه به میتوانند برای درمان اقدام کنند. هر گونه تأخیر در مراجعه به پزشک میتواند باعث وارد شدن صدمات جبرانناپذیری به زانو شود.
استخوان زانو
زانو متشکل از دو مفصل می باشد:
- مفصل تیبیوفمورال که از کنار هم قرار گرفتن استخوان ران و درشت نی تشکیل شده است.
- مفصل پاتلوفمورال که از کنار هم قرار گیری استخوان ران و کشکک تشکیل شده است.
رباط های مفصل زانو
رباط ها یا لیگامنت ها بافت های نواری شکل و مستحکمی هستند که انتهای استخوان ها را به همدیگر وصل می کنند. وظیفه رباط ها این است که علاوه بر اینکه دو استخوان را کنارهمدیگر قرار می دهند و مانع دور شدن آن ها می شوند، به استخوان های تشکیل دهنده مفصل نیز این امکان را می دهند که فقط در جهت های خاص روی هم حرکت کنند و مانع از حرکت آن ها به هر سمتی می شوند. دو رباط مهم در دو طرف زانو قرار دارد:
- رباط جانبی داخلی یا لیگامان کلترال مدیال (MCL)
- رباط جانبی خارجی یا لیگامان کلترال لترال (LCL)
درون مفصل زانو نیز دو رباط مهم قرار دارند که بین استخوان درشت نی و استخوان ران قرار دارد.
- رباط متقاطع جلویی که رباط صلیبی قدامی (ACL) نام دارد.
- رباط متقاطع پشتی که رباط صلیبی خلفی (PCL) نام دارد.
رباط های جانبی داخلی و خارجی مانع از حرکت بیش از حد زانو به طرفین می شوند و رباط های صلیبی خلفی و قدامی نیز حرکت جلو و عقب زانو را کنترل می کنند.
رباط صلیبی قدامی از جلو و پایین به استخوان درشت نی و از پشت و بالا به استخوان ران متصل است و مانع از لغزش بیش از حد استخوان درشت نی روی استخوان ران به طرف جلو می شود.
رباط صلیبی خلفی نیز از جلو به استخوان ران و از عقب به استخوان درشت نی وصل است و از حرکت بیش از حد استخوان درشت نی روی استخوان ران به سمت عقب جلوگیری می کند. این دو رباط با هم مهم ترین رباط هایی هستند که باعث ثبات و پایداری زانو می شوند.
کپسول مفصلی زانو
- کپسول مفصل زانو بافتی است که دور تا دور مفصل را پوشانده است. کپسول مفصل زانو در بالا به دور پایینی استخوان ران دقیقاً محلی که غضروف مفصلی آغاز می شود چسبیده و در پایین هم به دور بالای استخوان درشت نی وصل می شود. در قسمت جلوی زانو هم به دور استخوان کشکک می چسبد؛ بنابراین مفصل استخوان های زانو درشت نی و کشکک داخل این کیسه بسته جای می گیرند. همچنین رباط های جانبی و تاندون های چهار سر و کشکک نیز به کپسول مفصلی متصل هستند و در حقیقت جزئی از آن به حساب می آیند. سطوح داخلی کپسول مفصلی از پرده نازکی پوشیده شده است که به آن لایه سینوویال گفته می شود. سلول های این لایه مایعی را از خود ترشح می کنند که وظیفه آن از یک سو لیز کردن سطوح مفصل جهت کاهش اصطکاک و از طرفی دیگر تغذیه غضروف است.
بورس زانو
- بورس ها کیسه هایی مجازی هستند که از دو لایه پهن تشکیل شده اند که میان آنها کمی مایع سینوویال وجود دارد. این کیسه ها در اطراف زانو وجود دارند و در این نواحی بافت ها روی هم حرکت می کنند و جهت تسهیل حرکت این بافت ها بین دو بافت یک بورس قرار می گیرد. بورس های زانو اغلب بین پوست و استخوان، تاندون و استخوا ن و بین دو عضله وجود دارد. بزرگ ترین بورس زانو در امتداد کپسول مفصلی زانو به بالای کشکک قرار دارد. یک بورس دیگر نیز بین سطح جلویی کشکک و پوست زانو قرار دارد و بورس دیگری هم در زیر کشکک و پشت تاندون کشکک قرار دارد.
مینیسک زانو
- مینیسک زانو نوعی بافت مستحکم میان ران و استخوان درشت نی می باشد و با غضروف مفصلی متفاوت است. جنس مینیسک فیبروکارتیلاژ است؛ یعنی هم شبیه غضروف و هم شبیه رباط می باشد. منیسک ها از اهمیت بسیاری برخوردار هستند و یکی از اجزای مهم زانو محسوب می شوند؛ زیرا مینسک مانند یک ضربه گیر عمل می کند و نیرو و فشار وارده بر بدن را در سطح وسیع تری پخش می کند. علاوه بر این به رباط های اطراف زانو کمک می کند تا پایداری زانو را حفظ کنند. قسمت بیرونی مینیسک حاوی عروق خونی می باشد و اگر چنانچه طی حادثه ای آسیب ببیند قابلیت ترمیم دارد. در حالی که بخش های داخلی تر منیسک رگ های خونی ندارد و فقط از طریق انتشار مواد سینوویال تغذیه می کند. این بخش از منیسک اگر دچار آسیب و پارگی شود نمی توان آن را ترمیم کرد. مینیسک ها به توزیع فشارهای استخوان ران روی استخوان درشت نی نیز کمک می کنند. اگر مینیسک ها وجود نداشتند تمام وزنی که روی استخوان ران وارد می شد به یک قسمت از استخوان درشت نی منتقل شده و باعث آسیب آن می شد. این نقش منیسک ها از اهمیت بسیاری برخوردار می باشد؛ زیرا از وارد آمدن فشار مضاعف روی غضروف های مفصلی انتهای استخوان ها جلوگیری می کند. علاوه بر آن فشار وارد بر غضروف ها اگر بیش از حد باشد می تواند باعث بروز آسیب و از بین رفتن آنها به مرور زمان شود. همچنین مینیسک ها به رباط ها کمک می کنند تا زانو را پایدار نگه دارند. بدون این لیگامنت های مستحکم و قوی بین استخوان ها ی ران و درشت نی، مفصل زانو بیش از حد شل و ناپایدار می شد.
برای آگاهی از دلایل زمین خوردن سالمندان و راه های جلوگیری از این اتفاق کلیک کنید.
تاندون ها و ماهیچه های زانو
- تاندون ها نیز بافتی شبیه به رباط ها دارند و تنها تفاوتی که با آنها دارند این است که عضلات را به استخوان ها وصل می کنند. بزرگ ترین تاندون بدن تاندون کشککی می باشد که در اطراف زانو قرار دارد.کشکک مانند یک تکیه گاه است و نیروی ایجاد شده به وسیله عضلات چهار سر را در حین راست شدن زانو تشدید می کند. عضلات چهار سر ران در قسمت جلویی ران قرار دارند و وقتی انقباض پیدا می کنند زانو راست می شود. ماهیچه های همسترینگ نیز در پشت ساق پا و ران قرار می گیرند و وقتی منقبض می شوند زانو خم می شود.
عصب های موجود در مفصل زانو
- مهم ترین عصب زانو، عصب پشت زانویی می باشد که پشت زانو قرار دارد. این عصب در پشت قسمت پایینی ساق پا و پنجه پا قرار دارد و احساس و کنترل عملکرد ماهیچه ها را برعهده دارد. این عصب در بالای زانو به دو قسمت تقسیم می شود و عصب های درشت نی و نازک نی را تشکیل می دهد که عصب درشت نی در پشت ساق پا و عصب نازک نی در جلوی ساق پا به مسیر خود به سمت پایین ادامه می دهند. این دو عصب در آسیب های وارده به زانو آسیب پذیر هستند.
عروق خونی مفصل زانو
- عروق خونی فراوانی اطراف زانو به همراه عصب پشت زانویی به طرف پایین در پشت ساق پا در حرکت هستند. سرخرگ و سیاهرگ پشت زانویی بزرگ ترین خونرسان ها به ساق و پا هستند. اگر سرخرگ پشت زانویی آسیب ببیند و امکان ترمیم آن نیز وجود نداشته باشد به احتمال زیاد ساق پا دیگر نمی تواند به حیات خود ادامه دهد.
کاربردهای زانو
مفصل زانو با هدف انجام کارهای زیر ساخته شده است:
- حمایت از بدن در موقعیت ایستاده بدون نیاز به کار کردن عضلات
- کمک به نشستن و ایستادن
- حفظ پایداری
- ضربه گیری
- چرخاندن پا
- راه رفتن مؤثر
- کمک به خم شدن بدن رو به جلو
دلایل زانو درد
علت زانو درد میتواند آسیبهای فیزیکی به زانو، مشکلات مکانیکی، انواع آرتروز و سایر مشکلات باشد. با فعالبودن و انجام تمرینات مناسب میتوان به سلامت مفاصل و بقیه قسمتهای بدن کمک کرد؛ اما گاهی جراحات و انواع آسیبها میتوانند علت زانو درد باشند.
1. آسیبها
- آسیب زانو میتواند به هر یک از رباطها، تاندونها یا کیسههای پر از مایع (بورسا) که مفصل زانوی شما را احاطه میکنند، وارد شده باشد. همچنین صدمات وارده به زانو میتواند استخوانها، غضروفها و لیگامانهای شکلدهندهی مفصل را تحت تأثیر قرار دهد. از دلایل درد شدید زانو میتوان به آسیب رباط صلیبی قدامی (ACL) اشاره کرد. آسیب ACL به معنای پارهشدن رباط صلیبی قدامی است. رباط صلیبی قدامی یکی از چهار رباطی است که سبب اتصال استخوان قلم پا (تیبیا) به استخوان ران (فمور) میشود. آسیب ACL بازیکنان بسکتبال، فوتبال یا سایر ورزشهایی که نیاز به تغییر ناگهانی در مسیر دارند، رایج است.
2. شکستگیها
- استخوانهای زانو، از جمله کشکک زانو (پاتلا)، میتوانند در هنگام تصادف با وسایل نقلیه موتوری یا سقوط از ارتفاع شکسته شوند. افرادی که استخوانهایشان تحت تأثیر پوکی استخوان تضعیف شدهاست، ممکن است به راحتی با راهرفتن اشتباه و یا قدم برداشتن نادرست، دچار شکستگی زانو شوند.
3. پارگی منیسک
- منیسک از جنس غضروف سخت و لاستیک مانندی تشکیل شدهاست و بهعنوان یک جاذب شوک بین استخوان قلم پا (تیبیا) و استخوان ران (فمور) عمل میکند. اگر در حالی که منیسک وزن شما را تحمل میکند، بهطور ناگهانی زانوی خود را بپیچانید، منیسک میتواند پاره شود.
4. بورسیت (التهاب تاندونسیت زانو)
- برخی از آسیبهای زانو باعث التهاب در بورسا میشود. بورسا کیسههای کوچکی حاوی مایع است که مانند بالشتک از خارج مفصل زانو را حمایت میکنند و به تاندونها و رباطها این امکان را میدهند که بهآرامی روی مفصل سر بخورند و حرکت کنند.
5. کیست بیکر (معروف به کیست نانواها)
- تشکیل مایع سینوویال (مایع روانکننده مفصل) در پشت زانو باعث تورم در این ناحیه میشود. این کیست در بیشتر مواقع خودبهخود رفع میشود؛ اما گاهی لازم است تحت درمان قرار گیرد.
6. التهاب تاندون (تاندونیت)
- تاندون بافت ضخیم و فیبری است که عضلات را به استخوان وصل میکند. تاندونیت باعث تحریک و التهاب یک یا چند تاندون میشود که علائم آن شامل درد جلو زانو که در هنگام بالارفتن از پلهها یا قدمزدن روی سطح شیب، بدتر میشود. دوندهها، دوچرخهسواران، اسکیبازان و کسانی که در ورزشهای پرشی فعالیت میکنند، مستعد ابتلا به التهاب در تاندون پاتلا (عضلهی چهارسر ران را در جلوی ران به زانو متصل میکند) هستند.
مشکلات مکانیکی
گروه دیگری از مشکلات وجود دارند که میتوانند علت زانو درد باشند. برخی از مشکلات مکانیکی که میتوانند باعث این عارضه شوند عبارتاند از:
1. وجود اجسام شناور در فضای مفصلی
- گاهی اوقات آسیب یا تخریب استخوان یا غضروف میتواند باعث کندهشدن یک قطعه استخوانی یا غضروفی و شناورشدن آن در فضای مفصلی شود. این موضوع ممکن است هیچ مشکلی ایجاد نکند، مگر اینکه در حرکات مفصل زانو تداخل ایجاد کند.
2. سندروم باند ایلیوتیبیال (سندروم چسبندگی ایلیال به تیبیا)
- این سندروم زمانی اتفاق میافتد که گروهی از بافتهای سختی که از خارج ران به سمت خارج زانو (باند ایلوتیبیبال) امتداد دارند، خیلی تنگ میشود که باعث اصطکاک قسمت بیرونی استخوان ران میشود. دوندههای مسافتهای طولانی، در معرض سندروم باند ایلیوتبیبال هستند.
3. دررفتگی استخوان پاتلا (کشکک زانو)
- زمانی که استخوان پاتلا که جلوی زانو را پوشانده است از محل اصلی خود خارج شود، این مشکل رخ میدهد. ضمناً معمولاً دررفتگی به سمت خارجی زانو است. همچنین در برخی موارد ممکن است پاتلا دررفته باشد که شما قادر به دیدن جابهجایی باشید.
4. درد پا یا لگن
- اگر درد پا یا لگن دارید، ممکن است برای کاهش درد مفاصل دردناک شیوه راهرفتن خود را تغییر دهید؛ اما این تغییر در راهرفتن میتواند فشار بیشتری روی مفصل زانوی شما ایجاد کند. در برخی موارد، مشکلات در ران یا لگن ممکن است بهصورت درد ارجاعی در زانو دیده شود.
5. انواع آرتروز
بیش از صد نوع مختلف آرتروز وجود دارد. انواع مختلفی که احتمالاً بر زانو تأثیر میگذارند عبارتاند از:
- استئوآرتریت: که بعضی مواقع آرتریت دژنراتیو (مخرب) نامیده میشود. استئوآرتریت شایعترین نوع آرتریت است، لازم است بدانید این وضعیت زمانی رخ میدهد که غضروف زانو بر اثر استفادهی زیاد از زانو و افزایش سن مستهلک و خراب میشود.
- آرتریت روماتوئید: ناتوانکنندهترین نوع آرتریت، آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی است که میتواند تقریباً در هر مفصل بدن از جمله زانو رخ دهد. اگرچه آرتریت روماتوئید یک بیماری مزمن است؛ اما شدت آن و طول مدت درگیری متفاوت است و حتی ممکن است پس از بروز دوباره بهبود یابد.
- نقرس: این نوع آرتروز هنگامی رخ میدهد که در مفصل کریستالهای اسید اوریک تشکیل شود. با توجه به اینکه نقرس اغلب انگشت بزرگ پا را درگیر میکند؛ اما میتواند در زانو هم رخ دهد.
- نقرس کاذب: در صورتی که بلورهای حاوی کلسیم که در مایع مفصلی تشکیل شوند، اغلب با نقرس اشتباه گرفته میشود. زانو شایعترین محلی است که در اثر نقرس کاذب آسیب میبیند.
- آرتریت عفونی: گاهی اوقات مفصل زانو عفونی شده و منجر به تورم، درد و قرمزی مفصل میگردد. در آرتریت عفونی معمولاً قبل از شروع درد، هیچ آسیب و ضربهای به زانو وارد نشدهاست. همچنین لازم است بدانید آرتروز عفونی اغلب با تب رخ میدهد.
6. تومورهای استخوانی
- استئوسارکوم (دومین سرطان شایع در استخوان)، اغلب در زانو رخ میدهد.
7. سندروم درد پاتلوفمورال
- یک اصطلاح عمومی است که به درد افزاینده بین پاتلا ( کشکک زانو ) و استخوان ران (فمور) اشاره دارد. این مشکل در ورزشکاران، میانسالان (بهویژه افرادی که نرمی استخوان پاتلا دارند) و در افراد مسن (که معمولاً بهعلت آرتریت زانو دچار سندروم درد پاتلوفمورال میشوند) معمول است.
عوامل خطر زانو درد
تعدادی از عوامل که میتوانند ریسک ابتلا به مشکلات زانو را افزایش دهند، از جمله:
- سن: در واقع با افزایش سن به علت کهولت سن، شانس دردهای استخوانی افزایش مییابد.
- اضافه وزن: اضافه وزن یا چاقی باعث افزایش فشار، حتی در فعالیتهای معمول روزانه مانند راهرفتن یا بالا و پایینرفتن از پلهها، در مفصل زانو میشود. همچنین با افزایش سرعت تخریب غضروف مفصلی، خطر ابتلا به استئوآرتریت بیشتر میشود.
- عدم انعطافپذیری و قدرت عضلات: فقدان قدرت و انعطافپذیری عضلات یکی از علل اصلی آسیب زانو است. عضلات خشک و یا ضعیف زانو را کمتر حمایت میکنند؛ زیرا به اندازه کافی فشار وارده بر مفصل را جذب نمیکنند.
- برخی از ورزشها: بعضی از ورزشها نسبت به سایر ورزشها فشار بیشتری روی زانو اعمال میکنند. اسکی آلپایی (با چکمههای سفت و سخت و بهدلیل احتمال سقوط در حین اسکی)، پرشهای بسکتبال و ضربههای تکراری که زانو حین دویدن و پریدن متحمل میشود، باعث افزایش خطر آسیب زانو میشود.
- آسیب قبلی: داشتن آسیب قبلی زانو احتمال آسیب مجدد زانو را افزایش میدهد.
علائم زانو درد
- تورم. یکی از شایعترین علائمی که در نتیجه آسیبها و مشکلات زانو ایجاد میشود، تورم و آب آوردن زانو است. تورم زانو دارای دو نوع است، در حالت اول زانوی شما مایع سینوویال بیش از حدی را تولید میکند (که به آن آبآوردن زانو گفته میشود) و در حالت دیگر، علت ورم زانو خونریزی در داخل مفصل است.
- قفل شدن زانو. قفل شدن زانو زمانی رخ میدهد که چیزی در زانو مانع از راست کردن کامل زانو میشود. این عامل معمولاً یک تکه بافت جدا شده (مانند استخوان یا غضروف) است که در داخل فضای مفصلی رها شده است. این تکه میتواند به کوچکی یک دانهی شن یا به بزرگی یک سکه باشد. نوع دیگر قفل شدن زانو زمانی است که زانو به حدی آسیب شدید دیده است که شما نمیتوانید آن را حرکت دهید. در این موارد بهترین راه درمان، استراحت کردن و سرمادرمانی است. معمولاً قفل شدن زانو با تورم زانو همراه نیست.
- خالی کردن زانو. اگر کشکک زانوی شما دچار دررفتگی شود و برای یک لحظه از راستای اصلی خود منحرف شود، باعث میشود که عضلات ران شما کنترل خود را از دست بدهند و احساس ناپایداری در زانوی خود بکنید. منظور از احساس ناپایداری این است که حس کنید زانوی شما نمی تواند وزن بدن شما را تحمل کند و اصطلاحاً زانو خالی میکند.
- صدا دادن زانو (تقتق یا صدای ساییدگی). صداهایی که از زانو شنیده میشوند در صورتی که با درد همراه نباشند، جایی برای نگرانی ندارند. این صداها احیاناً به علت وجود یک بافت ریز است که در داخل مفصل زانو رها شد و هیچ درد و آسیبی برای زانو ایجاد نمیکند.
- درد و حساسیت به لمس. این که درد زانو چه قدر شدید است، در کجای زانو حس میشود و چگونه است، به تشخیص علت زانو درد کمک میکند. با توجه به خصوصیات درد میتوان متوجه شد که چه حادثهای موجب بروز مشکل شده است. دردی که با فعالیت کردن شدیدتر میشود، اغلب بر اثر التهاب تاندونها یا شکستگی فشاری است. در صورتی که درد و حساسیت به لمس با تورم زانو همراه باشد، ممکن است آسیب جدیتری مانند پارگی یا کشیدگی رباط رخ داده باشد. برخی اوقات نیز درد زانو ناشی از آسیب و اسپاسم عضلانی است.
تشخیص آسیب های زانو
تشخیص آسیب های زانو اولین مرحله برای درمان این عارضه ها است. روش های مختلفی برای تشخیص این آسیب ها وجود دارد که در ادامه به چند مورد مهم آن می پردازیم:
معاینه بالینی بیمار
- یکی از مهم ترین کارهایی که برای تشخیص دقیق آن انجام می شود، معاینه بالینی است. پزشک در حین معاینه می تواند منشأ اصلی درد را پیدا کند. به طور مثال ممکن است منشأ اصلی زانو درد وجود مشکلاتی مانند آسیب دیدگی مفصل ران باشد.
رادیوگرافی
- امروزه رادیوگرافی به عنوان یک روش تصویربرداری ساده شناخته شده است. در رادیوگرافی پرتوهای اشعه ایکس از زانو عبور می کند تا تصویر دو بعدی از استخوان های تشکیل دهنده مفصل زانو به دست آید.
سی تی اسکن از زانو
- سی تی اسکن یک روش تصویربرداری غیر تهاجمی است که در آن از تجهیزات رادیوگرافی با رایانه های پیچیده استفاده می کنند. با کمک از رایانه ها می توان تصاویر سه بعدی از زانو به دست آورد.
پیشگیری از آسیب های زانو
برای جلوگیری و پیشگیری از آسیب های زانو رعایت کردن یک سری نکات ضروری است که برخی از این نکات عبارتند از:
- حفظ وزن مناسب
- استفاده از لباس های ورزشی مناسب در حین ورزش
- انتخاب کفش مناسب برای ورزش
- گرم کردن پاها قبل از انجام فعالیت های ورزشی
- انجام حرکات کششی قبل از ورزش کردن
- دوری کردن از تغییرات ناگهانی در ورزش
- تقویت ماهیچه های پا
درمان درد و تورم پشت زانو نیز از جمله اقدامات کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی دکتر علی فرخانی در اصفهان است. شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر و هماهنگی با این مرکز از تطریق تماس با شماره تلفن 32367465 - 031 اقدام فرمایید.
نظرات کاربران درباره این مطلب :
این فرم صرفا جهت دریافت نظرات ، پیشنهادات و انتقادات کاربران در مورد مطلب فوق میباشد .
به سوالات پزشکی در این بخش پاسخ داده نمیشود .
از ارسال پیام های تبلیغاتی در این بخش خودداری نمایید .
حداکثر طول مجاز برای متن پیام 500 کاراکتر است .