آرتروز مفاصل؛ از علل تا درمان

آرتروز مفاصل شایعترین بیماری مفصلی در جهان محسوب میشود که در ایران نیز شیوع بالایی دارد.

آرتروز مفاصل میتواند به درد و ناراحتیهای جدی، کاهش عملکرد و ایجاد ناتوانی در فرد مبتلا به آرتروز مفاصل منجر شود. اگرچه افزایش سن و برخی عوامل ژنتیک میتوانند زمینه ابتلا به آرتروز مفاصل را فراهم کنند، ثابت شده است که داشتن اضافهوزن و برخی شیوههای نامناسب در نحوه انجام فعالیتهای زندگی و بهطور کلی سبک زندگی افراد از جمله عواملی هستند که در کاهش سن ابتلا به آرتروز مفاصل و افزایش ناراحتیها و عوارض آن تأثیرگذارند.

آرتروز (Osteoarthritis) که به صورت اختصار (OA) نیز نامیده می‌شود، شایع‌ترین بیماری مفصلی است. آرتروز باعث التهاب و همچنین از بین رفتن تدریجی غضروف میان مفاصل می‌شود که فرد درنتیجه آن درد و دشواری در حرکت را تجربه می‌کند. به محل پیوند دو استخوان به یکدیگر مفصل گفته می‌شود که با یک بافت محافظ به نام غضروف پوشیده می‌شود. بیماری آرتروز این غضروف را از بین برده و استخوان‌ها هنگام حرکت به یکدیگر ساییده می‌شوند. OA اغلب در افراد مسن دیده می‌شود، اگرچه در افراد بزرگسال در هر سنی ممکن است رخ دهد. این بیماری به تدریج شروع می شود و با گذشت زمان بدتر می شود؛ اما روش هایی برای مدیریت OA برای جلوگیری یا به حداقل رساندن درد و نگه داشتن وضعیت (وخیم تر نشدن) وجود دارد.

علل ابتلا به آرتروز

علت دقیق بیماری آرتروز مشخص نیست؛ اما به نظر می‌رسد زمانی که بدن نتواند بافت مفصلی را به روش معمول خود ترمیم کند، OA به وجود می‌آید. این بیماری اغلب افراد مسن را درگیر می‌کند؛ اما در هر سنی امکان ابتلا به آن وجود دارد. در واقع آرتروز در اثر آسیب مفصلی ایجاد می‌شود که با گذشت زمان جمع شده و بیشتر می‌شود.

• دلایل ژنتیکی: برخی ویژگی‌های ژنتیکی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد و زمانی که آرتروز شما علل ژنتیکی داشته باشد می‌تواند حتی در سن 20 سالگی نیز رخ دهد.
• ضربه و استفاده بیش ‌از حد: آسیب‌دیدگی، جراحی یا استفاده بیش‌ازحد از مفاصل می‌تواند توانایی بدن در انجام ترمیم معمولی بدن را تضعیف کرده و به دنبال آن منجر به آرتروز شود. ناگفته نماند که ممکن است چندین سال طول بکشد تا علائم OA بعد از ابتلا به آن خود را نشان دهند. توجه داشته باشید که استفاده بیش‌ازحد از مفاصل شامل مشاغل یا ورزش‌هایی است که حرکات تکراری زیادی دارند.
• چاقی: چاقی و وضعیت بد بدن نیز از عوامل شایعی است که منجربه آرتروز شده یا می‌تواند ابتلا به آن را تشدید کند.

عوامل خطر آرتروز

• سن: هر چه سن شما بیشتر باشد، احتمال ابتلا به آرتروز بیشتر می‌شود، علائم آرتروز به طور کلی، اما نه همیشه، در افراد بالای 50 سال ظاهر می‌شود.
• جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به آرتروز هستند.
• وراثت: برخی از انواع آرتریت با ژن‌های خاصی مرتبط هستند و افراد دارای اعضای خانواده که آرتروز دارند بیشتر احتمال دارد به آن مبتلا شوند.
• وزن: اضافه وزن باعث افزایش استرس و فشار روی مفصل می‌شود، به علاوه سلول‌های چربی باعث التهاب می‌شوند، از این رو اضافه وزن می‌تواند افراد را بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز قرار دهد.
• آسیب مفصل: مفصلی که در اثر جراحت آسیب دیده است، در برخی مواقع بیشتر احتمال دارد به آرتروز مبتلا شود. علاوه بر این شکستگی استخوان یا پارگی غضروف یا رباط می‌تواند منجر به آرتروز شود.
• شغل و سطح فعالیت بدنی: استفاده مکرر از مفاصل مشابه در یک شغل یا ورزش می‌تواند منجر به آرتروز شود.

علائم آرتروز

انواع نشانه های آرتروز و چگونگی بروز آنها، بسته به نوع آرتروز متفاوت است. علائم آرتروز می‌تواند به تدریج یا ناگهانی ایجاد شود، اگر کسی هر یک از چهار علائم آرتروز هشدار دهنده‌ی اصلی زیر را تجربه کند، باید به پزشک مراجعه کند.

• درد: درد آرتروز می‌تواند ثابت یا متغیر باشد، مانند زانو درد
• تورم: در برخی از انواع آرتروز، پوست روی مفصل آسیب دیده قرمز و متورم و گرم می‌شود.
• سفتی و خشکی مفصل: خشکی مفصل یک علامت معمول است که پس از بیدار شدن از خواب در صبح، یا پس از نشستن طولانی مدت پشت میز، رانندگی طولانی مدت و بعد از ورزش رخ می‌دهد.
• اختلال در حرکت مفصل: حرکت دردناک مفصل یا خشکی و درد هنگام بلند شدن از روی صندلی می‌تواند نشان دهنده‌ی آرتروز باشد.

تشخیص آرتروز

برای تشخیص این بیماری، پزشک شما را معاینه می کند و در مورد علائم شما می پرسد. آنها به دنبال علائم آرتریت می گردند و این موضوع را هم در نظر دارند که ممکن است شما یک بیماری خودایمنی داشته باشید. ممکن است برای بررسی علائم التهاب یا سایر علائم آرتریت آزمایش خون انجام شود و حتی گاهی ممکن است نمونه ای از مایع از مفصل گرفته شود. در بررسی های بعدی، اشعه ایکس، سونوگرافی یا سی تی اسکن ممکن است برای بررسی از دست دادن غضروف یا باریک شدن فضای مفصل انجام شود.

در نظر داشته باشید که تشخیص برخی از انواع آرتریت ممکن است دشوار باشد، بنابراین ممکن است برای تشخیص قطعی چند ویزیت و آزمایش لازم باشد. پزشک شما همچنین ممکن است لازم باشد شما را به یک روماتولوژیست ارجاع دهد که در شرایطی که مفاصل را تحت تأثیر قرار می دهد تخصص کافی دارد.

عوارض آرتروز

برای بسیاری از افراد، زندگی با آرتروز مشکلات چندان خاصی ایجاد نمی کند. با این حال، عوارضی که ممکن است از آرتروز شدید ناشی شود عبارتند از:

• تغییر شکل، به دلیل تورم مفصل
• خواب ضعیف به دلیل درد
• کاهش توانایی در هنگام ورزش کردن
• محدودیت در انجام کارهای روزانه (مانند سختی در بلند شدن از روی صندلی یا بالا رفتن از پله ها)

درمان آرتروز

• ورزش

فعالیت بدنی موجب تقویت ماهیچه‌ها و عضلات اطراف مفاصل شده و ممکن است به برطرف کردن سفتی آنها نیز کمک کند. فعالیت‌های آرام مانند پیاده‌روی یا شنا را انتخاب کرده و حداقل 20 تا 30 دقیقه یک روز در میان آنها را انجام دهید. همچنین ورزش‌هایی مانند یوگا می‌تواند به انعطاف‌پذیری مفصل شما کمک کند.

• کاهش وزن

اضافه وزن به مفاصل فشار وارد کرده و موجب درد در آنها می‌شود. با کاهش وزن می‌توانید فشار وارده به مفاصل را کم کرده و به کاهش درد خود کمک کنید. داشتن وزن نرمال همیشه خطر ابتلا به انواع بیماری‌هایی مانند دیابت و بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.

• خواب کافی

با استراحت دادن به عضلات خود می‌توانید تا حد بسیاری تورم و التهاب آن‌ها را کاهش دهید. توجه داشته باشید که در شب هنگام باید خواب کافی داشته باشید، تا در کنترل درد خود مؤثرتر عمل کنید.

• کمپرس سرد یا گرم

برای رفع درد و سفتی عضلات می‌توانید کمپرس سرد یا گرم را به مدت 15 تا 20 دقیقه و چندین مرتبه در روز روی مفاصل خود قرار دهید.

• رژیم غذایی

مواد مغذی مختلف به تقویت مفاصل و کاهش التهاب کمک می‌کنند. مواد غذایی زیر به جلوگیری از ابتلا و همچنین کند کردن روند آن کمک می‌کنند.

1. میوه‌ها و سبزی‌هایی که دارای آنتی‌اکسیدان هستند.
2. غذاهای لبنی کم‌چرب که حاوی کلسیم و ویتامین D باشند.
3. روغن‌های سالم مانند روغن زیتون کاملاً طبیعی
4. مصرف ویتامین C، D، بتاکارون و اسیدهای چرب امگا 3

از مصرف مواد غذایی مانند غذاهای کاملاً فرآوری شده، غذاهایی که حاوی شکر افزودنی هستند، چربی‌های ناسالم مانند چربی‌های اشباع شده و گوشت قرمز باید اجتناب کنید.

داروهای آرتروز

برای درمان آرتروز کل بدن تعدادی دارو مختلف وجود دارد که می‌تواند به شما در تسکین درد و تورم کمک کند. این داروها عبارتند از:

• مسکن‌های خوراکی: استامینوفن و سایر مسکن‌ها که درد را کاهش داده اما تورم را کم نمی‌کنند.
• مسکن‌های موضوعی: این داروها که به صورت کرم، پماد و ژل قابل استفاده هستند، به بی‌حس شدن مفصل و به دنبال آن کاهش درد کمک می‌کنند که برای آرتروزهای خفیف داروهای بسیار مؤثری هستند.
• NSAIDs: داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن که تورم و درد را کاهش می‌دهند.
• داروی ضدافسرگی: ممکن است که پزشک شما برایتان داروی ضدافسردگی مانند دولوکستین تجویز کند که به از بین بردن دردتان کمک می‌کند.
• کورتیکواستروئیدها: این داروها به صورت خوراکی قابل استفاده بوده و همچنین ممکن است با تزریق مستقیم در مفصل نیز تجویز شوند.

پیشگیری از آرتروز

ممکن است برخی فاکتورهای ابتلا به بیماری آرتروز مانند ژنتیک، سن و جنسیت را نتوانید کنترل کنید؛ اما سایر عوامل را می‌توان مدیریت و کنترل کرد و خطر ابتلا را کاهش داد:

• از بدن خود مراقبت کنید: اگر ورزشکار هستید یا برحسب شغلی که دارید فعالیت‌های بدنی شدید دارید، باید از بدن خود به درستی مراقبت کنید. از کفش‌هایی استفاده کنید که آسیب به زانوهای شما را کاهش دهد و همچنین ورزش‌ها را به نحوی انجام دهید که تمامی عضلات شما را درگیر کند.
• مراقب وزن خود باشید: وزن بدن خود را متناسب با سن، قد و جنسیت خود نگه دارید.
• رژیم غذایی سالم داشته باشید: طیف وسیعی از غذاهای سالم وجود دارد که می‌تواند به شما کمک کند که پیشنهاد می‌کنیم به مصرف سبزی‌ها و میوه‌های تازه توجه ویژه داشته باشید.
• استراحت کافی داشته باشید: اینکه به بدن خود فرصت کافی برای استراحت و خواب بدهید یک امر بسیار ضروری است.
• کنترل میزان قند خون: اگر به دیابت مبتلا هستید، کنترل میزان قند خون می‌تواند خطر ابتلا به آرتروز شما را کنترل کند.

• علائم و تشخیص آرتروز مفصل لگن و ران
  تاریخ انتشار : 1395-10-02تاریخ بروز رسانی : 1403-01-11


• آرتروز چیست و چگونه به وجود می آید؟
  تاریخ انتشار : 1392-03-02تاریخ بروز رسانی : 1402-10-24


• اسپوندیلوز یا آرتروز گردن چیست و چگونه درمان میشود؟
  تاریخ انتشار : 1395-10-15تاریخ بروز رسانی : 1403-01-27


• توصیه هایی برای درمان آرتروز کمر
  تاریخ انتشار : 1392-09-20تاریخ بروز رسانی : 1402-05-19


• مهمترین روش های درمان بیماران مبتلا به آرتروز گردن
  تاریخ انتشار : 1395-10-20تاریخ بروز رسانی : 1403-01-20